Στο μνημείο της Μάχης της Μερίτσας αναγράφεται ότι σκοτώθημε κάποιος πατριώτης με το όνομα Χρήστος Κοτιαλής. O Κουτσιαλής Χρήστος ΔΕΝ σκοτώθηκε στην Μάχη της Μερίτσας.
Άρθρο του Δρ Ευθύμίου Χρ. Παπαχρήστου - Ιστορικός ερευνητής, Οξύνεια
Από τα ελληνικά γραπτά απομνημονεύματα και τις βιωματικές αφηγήσεις για την Μάχη της Οξύνειας στις 11-12 Φεβρουαρίου 1943 προκύπτει ότι σ΄ αυτήν την μάχη έπεσαν αγωνιζόμενοι επτά (7) Έλληνες εναντίον των Ιταλών κατακτητών οι οποίοι μόλις νωρίτερα είχαν λεηλατήσει βάναυσα την Οξύνεια και προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν τον κόσμο των Χασίων.
Αν και ο μη ακριβής τρόπος καταγραφής (παραφθορά) των ονομάτων των Ελλήνων πεσόντων δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα, τα ονόματα αυτά καθ΄ εαυτά όμως δεν είναι τα ίδια σε όλα τα γραπτά απομνημονεύματα. Η σημαντικότερη απόκλιση από την πραγματικότητα εντοπίζεται στα ονόματα «Κουτσιαλής Χρήστος» από την Αγναντιά (Οστροβός) και «Κοτίνης Χρήστος» με το ψευδώνυμο «Τσολιάς» από την Αγία Τριάδα (Τραχανιώτη).
Η μέχρι τώρα απουσία και η συμπλήρωση του ονόματος «Κοτίνης Χρήστος» στο μνημείο πεσόντων, ρυθμίστηκε τον Φεβρουάριο του 2024 με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Μετεώρων, μετά από αίτηση του γράφοντος και του ανεψιού τού πεσόντος, Χρήστου Ντόβα. Παραμένει να υλοποιηθεί η απόφαση.
Ζήτημα όμως τίθεται με την αναγραφή του ονόματος «Κουτσιαλής Χρήστος» στο μνημείο πεσόντων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στα γραπτά απομνημονεύματα οι συγγραφείς και προφορικά οι αφηγητές αναφέρουν πάντα επτά (7) Έλληνες πεσόντες στη μάχη και όχι οκτώ (8). Στους επτά ο Αγναντιώτης ΕΛΑΣίτης Μιχάλης Κοσβύρας («Από το βουνό στον άμβωνα», 2009, σελ. 109), ο οποίος ως μοναδικός γνώριζε πολύ καλά ποιοι άνδρες της Αγναντιάς αγνωνίστηκαν στην Μάχη της Οξύνειας, συγκαταλέγει ορθώς έναν και μοναδικό συγχωριανό του, τον Αθανάσιο Βλάχο, ως πεσόντα στην μάχη, και επομένως κανέναν «Κουτσιαλή» ή «Κοτσιαλή». Ο Αριστείδης Μπλούτσος γράφει επίσης ότι ένας από την Αγναντιά σκοτώθηκε και μάλιστα ο «Κοτσιαλής εξ Αγναντιάς», εννοώντας ασφαλώς τον Αθανάσιο Βλάχο που μεγάλωσε στην οικογένεια Ιωάννη Κουτσιαλή και έτσι προήλθε αυτή η σύγχυση στο επώνυμο του πεσόντα.
Ποιος όμως ήταν ο Κουτσιαλής Χρήστος και γιατί αναφέρεται ως πεσών; Από τις καταθέσεις μιας ανεψιάς τού Κουτσιαλή Χρήστου και μιας άλλης Αγναντιώτισσας καθώς και από εξονυχιστική έρευνα του γράφοντος, προκύπτει ότι ο Κουτσιαλής Χρήστος του Ιωάννη και της Ιωάννας δεν πολέμησε στην Μάχη της Οξύνειας, αλλά συμμετείχε ως αντάρτης στον εμφύλιο και σκοτώθηκε το 1949.
Αυτό αποδεικνύεται από την συνομιλία του γράφοντος με την ανεψιά του, Βασιλική, η οποία κατέθεσε τα εξής στις 11.02.2024:
«Είμαι η Βασιλική Στάμου του Κωνσταντίνου, ανεψιά του Χρήστου Κουτσιαλή, από την Αγναντιά, ο οποίος ήταν αδελφός της μητέρας μου, Αφροδίτης Κουτσιαλή του Ιωάννη και της Ιωάννας. Ζω στην Παιανία Αττικής.
Γενικά μπορώ να επιβεβαιώσω τα εξής για την οικογένειά μας: Η γιαγιά μου Ιωάννα Βλάχου, το γένος Τέγου, καταγόταν από τα Πριόνια (Μπόζοβο), ήταν παντρεμένη με κάποιον Βλάχο από τα Πριόνια (δεν ξέρω το βαφτιστικό του όνομα), με τον οποίον απέκτησε ένα αγόρι, τον Αθανάσιο Βλάχο. Αυτός ο σύζυγος της γιαγιάς μου πέθανε νωρίς. Στη συνέχεια η χήρα γιαγιά μου Ιωάννα μετακόμισε στην Αγναντιά όπου παντρεύτηκε τον χήρο Κουτσιαλή Ιωάννη. Η μεν γιαγιά μου έφερε στον δεύτερο γάμο το παιδί της Αθανάσιο Βλάχο, ο δε Κουτσιαλής Ιωάννης το παιδί του Βασίλειο Κουτσιαλή, από πρώτο γάμο αντιστοίχως.
Από τον γάμο Ιωάννη και Ιωάννας Κουτσιαλή γεννήθηκαν τα εξής τέσσερα παιδιά: Χρήστος, Αφροδίτη (η μητέρα μου, το 1932), Βάιος και Σωτήριος (ζει στην Παιανία Αττικής). Δεν ξέρω πότε γεννήθηκαν τα αδέλφια της μητέρας μου, ο Χρήστος πρέπει να ήταν πολύ μεγαλύτερος από την μητέρα μου. Επειδή ο Αθανάσιος Βλάχος ζούσε στην οικογένεια Κουτσιαλή, τον φώναζαν κι αυτόν «Κουτσιαλή» γιατί μεγάλωσε με τα άλλα «Κουτσιαλάκια».
Σύμφωνα με τις επαναλαμβανόμενες αφηγήσεις της μητέρας μου, ο μηλαδελφός της και θείος μου, Αθανάσιος Βλάχος, πολέμησε και σκοτώθηκε στην Μάχη της Οξύνειας, ενώ ο αδελφός της, Χρήστος Κουτσιαλής, δεν συμμετείχε σ΄ αυτήν την μάχη, αλλά σκοτώθηκε αργότερα στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Πίνδο, όπως άκουσα. Δεν βρέθηκε ποτέ.
Η μητέρα μου διηγόταν συχνά ότι η γιαγιά Ιωάννα στην Μάχη της Οξύνειας έχασε μόνον τον γιο της Αθανάσιο Βλάχο, όχι και τον Χρήστο Κουτσιαλή.
Το πτώμα του θείου μου Θανάση δεν βρέθηκε στο πεδίο της μάχης. Πήγε εκεί η γιαγιά μου Ιωάννα με άλλους συγγενείς και συγχωριανούς, έψαξαν, δεν βρήκαν το πτώμα του και κατέληξαν ότι μάλλον θα το είχαν διαμελίσει και φάει τα άγρια ζώα – όπως πολλά πτώματα Ιταλών σκοτωμένων. Δεν βρήκαν τίποτε που να θύμιζε τον Αθανάσιο Βλάχο. Από την στενοχώρια της, η γιαγιά μου μετά από τρεις μέρες επέστρεψε στην Αγναντιά, κρυβόταν στο δάσος, ψάχνανε να την βρούνε και κόντεψε να τρελαθεί για τον χαμό τού γιού της.
Τον θείο Χρήστο και τον θείο Βάιο Κουτσιαλή, τούς πήραν και βρέθηκαν αργότερα στον εμφύλιο στο βουνό στους αντάρτες. Ο Χρήστος σκοτώθηκε μάλλον στην Πίνδο, λένε, ενώ ο Βάιος επέζησε, διέφυγε στην τότε Σοβιετική Ένωση, επέστρεψε και πέθανε στην Ελλάδα.»
Μια άλλη Αγναντιώτισσα κατέθεσε τα εξής στις 10.02.2024:
«Είμαι η Παρασκευή Γιαννούλα, το γένος Αθανασίου Λιόντα, κατάγομαι από την Αγναντιά, γεννήθηκα το 1935 και παντρεύτηκα εδώ στο Αγιόφυλλο τον Αλέξανδρο Γιαννούλα.
Ξέρω πολύ καλά ότι τον Αθανάσιο Βλάχο τον έφερε η χήρα μάνα του από τα Πριόνια (Μπόζοβο). Η χήρα μάνα του ήρθε στην Αγναντιά και παντρεύτηκε τον επίσης χήρο Ιωάννη Κουτσιαλή και μαζί τους απέκτησαν τέσσερα παιδιά: Χρήστο, Αφροδίτη, Βάιο και Σωτήρη. Ο Σωτήρης ζει.
Στην Μάχη της Οξύνειας σκοτώθηκε μόνον ο Αθανάσιος Βλάχος, κανένας άλλος από την Αγναντιά. Είμαι σίγουρη ότι ο Χρήστος Κουτσιαλής σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο, δεν ξέρω το έτος.
Όλοι τότε έλεγαν ότι στην Μάχη της Οξύνειας σκοτώθηκε το παιδί τού Κουτσιαλή και εννοούσαν τον Βλάχο Αθανάσιο που μεγάλωσε στην οικογένεια της Ιωάννας και του Ιωάννη Κουτσιαλή. Στην Αγναντιά δεν έφεραν να θάψουν κανέναν σκοτωμένο γιατί δεν βρηκαν ποτέ το τπώμα του. Πάντως μόνον έναν νεκρό είχαμε από το χωριό μας στην Μάχη της Οξύνειας, τον Αθανάσιο Βλάχο.»
Στο Μητρώο Αρρένων της πρώην Κοινότητας Αγναντιάς 1844-1998 αναφέρεται ότι ο Κουτσιαλής Χρήστος του Ιωάννη γεννήθηκε το 1925 στην Αγναντιά με την παρατήρηση «ΑΠΕΒ. ΑΝ 12674/53» (= απεβίωσε σύμφωνα με την υπ΄ αριθ. 12674/53 απόφαση του Νομάρχη). Κατά την τεκμηριωμένη, συμπληρωμένη έρευνα του Θ. Νημά (ΤΡΙΚΑΛΙΝΑ 34, 2014, σ. 133) για τους νεκρούς του εμφυλίου πολέμου 1946-49, ο Αγναντιώτης «Κουτσιαλής (Γιαννάδας) Χρήστος του Ιωάννη, γ. 1926, αντάρτης βιαίως επιστρατευθείς, εφονεύθη στις 2 Απριλίου 1949 στο Κάντσικο Κόνιτσας» (Κάντσικο = Δροσοπηγή). Στο ίδιο Μητρώο Αρρένων Αγναντιάς αναφέρεται ότι ο αδελφός του, Βάιος Κουτσιαλής του Ιωάννη, γεννήθηκε το 1929 στην Αγναντιά.
Επομένως ο Χρήστος Κουτσιαλής το 1943 ήταν μόλις 17-18 χρονών. Απομένει να διαπιστωθεί το έτος γεννήσεως του ετεροθαλούς, ομομήτριου αδελφού του, Αθανασίου Βλάχου. Από πρόσφατη έρευνα του γράφοντος για τον Αθανάσιο Βλάχο στο Μητρώο Αρρένων των Πριονίων του νομού Γρεβενών διαπιστώθηκε ότι α) το πατρώνυμό του ήταν Ευθύμιος και β) γεννήθηκε το 1922. Άφησε την τελευταία του πνοή στα χώματα της Βελίκας Οξύνειας και έπεσε μαχόμενος για την ελευθερία της πατρίδας στα 21 χρόνια του.
Σύμφωνα με την προαναφερθείσα Βασιλική Στάμου «το όνομα Χρήστος Κουτσιαλής αναγράφεται στο μνημείο πεσόντων στη Μάχη της Οξύνειας εκ παραδρομής διότι η μητέρα του, η Ιωάννα Κουτσιαλή, κατά την ανοικοδόμηση του μνημείου, ανέφερε στους αρμόδιους ότι <και το άλλο μου παιδί, ο Χρήστος Κουτσιαλής, σκοτώθηκε στον πόλεμο>, χωρίς να διευκρινίσει σε ποιον πόλεμο γιατί δεν ήξερε για ποιους γίνεται αυτό το μνημείο, και έτσι οι αρμόδιοι συμπεριέλαβαν, χωρίς έλεγχο, και τον Χρήστο Κουτσιαλή στο μνημείο πεσόντων της Μάχης της Οξύνειας, ενώ αυτός σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο».
Από τους πραγματικά πεσόντες λείπει ακόμη το όνομα «Χρήστος Κοτίνης», ο πολυβολητής από την Αγία Τριάδα (Τραχανιώτη) με το ψευδώνυμο «Τσολιάς». Επιβάλλεται λοιπόν 1) να αντικατασταθεί το επώνυμο «ΚΟΥΤΣΙΑΛΗΣ» με το επώνυμο «ΚΟΤΙΝΗΣ» - χωρίς μεγάλες κατασκευαστικές αλλαγές - και με αυτήν την ευκαιρία 2) να αναγραφούν τα ελλείποντα πατρώνυμα: α) ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΥΘ. ΒΛΑΧΟΣ, β) ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΩΝ. ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ και γ) ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΝ. ΚΟΤΙΝΗΣ.
ΥΓ. Ευχαριστώ τις κυρίες η Βασιλική Στάμου και Παρασκευή Γιαννούλα, τον αδελφό μου Κώστα και τον φίλο, πρώην συμμαθητή μου Ζήση Καραγιάννη για την συμβολή τους στην συγκέντρωση των παραπάνω πληροφοριών.