Θάνατος - Μυστήριο

Error message

Deprecated function: Array and string offset access syntax with curly braces is deprecated in include_once() (line 20 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/file.phar.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type int in element_children() (line 6665 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Deprecated function: implode(): Passing glue string after array is deprecated. Swap the parameters in drupal_get_feeds() (line 394 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/includes/common.inc).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).
Notice: Trying to access array offset on value of type null in scssc->sortArgs() (line 1624 of /home/drapti5/public_html/cafemortel/sites/all/themes/superhero/includes/scss.inc.php).

Η τελετουργία του αποχωρισμού

Ήταν πια στα βαθειά του γεράματα ο Παπαγιαννούλας. Ένα φθινοπωρινό βράδυ, τι καταραμένος ύπνος και αυτός! Πολύ βαρύς. Νόμιζε ότι ήταν ξύπνιος, όμως οι αισθήσεις του δεν λειτουργούσαν. Άκουγε, έβλεπε, αλλά σαν ένα πέπλο να υπήρχε ανάμεσα σε αυτόν και στην πραγματικότητα. Στην αρχή άκουσε μια μελωδία πένθιμη και μετά μια φωνή: «Μην τρομάζεις, ο Θεός σου είμαι και ήρθα να σου πω ότι αυτό το Φθινόπωρο θα σε πάρω μαζί μου».

Με αγωνία έδωσε μια με τα χέρια του για να τινάξει το θαμπό πέπλο από μπροστά του και ξαναγύρισε στην πραγματικότητα. «Όνειρο να ήταν άραγε αυτό, ή αληθινό;», αναρωτήθηκε μεταξύ ύπνου και ξύπνου. «Μάλλον αλήθεια ήταν, γιατί τα μάτια, που είναι από ύλη, δεν μπορούν να αντικρίσουν τον Θεό. Τα μάτια της ψυχής όμως, μπορούν να Τον δουν». Ανατρίχιασε η ψυχή του, που ο Θεός τον καλούσε κοντά Του. Φθινόπωρο ήταν και δεν θα ήθελε να αποχωριστεί τη ζωή την εποχή αυτή, που όλα θυμίζουν θάνατο και μοιάζουν θλιβερά. «Η Άνοιξη είναι η καλύτερη εποχή για να πεθάνεις», σκέφτηκε. Την Άνοιξη είναι και η Μεγάλη Παρασκευή και το Πάσχα - ο Θάνατος και η Ανάσταση - μαζί - .

Μέρες προσευχόταν να του δοθεί παράταση μέχρι την Άνοιξη. Δεν ήθελε να αποχαιρετήσει αυτόν τον κόσμο το Φθινόπωρο, δεν αισθανόταν ότι ήταν έτοιμος. Έκανε προσευχές επί μέρες και παρακαλούσε τον Θεό να του δώσει αυτή την αναβολή των έξι μηνών. Κάθε βράδυ που ο ύπνος τού έκλεινε τα μάτια, έπαιρνε τον δρόμο να φτάσει στον Θεό του, αλλά αυτό το γήινο σώμα τον ακολουθούσε κι εκεί ακόμα. Και αγωνιζόταν να του ξεφύγει, για να δει τον Θεό και να του πει: «Όχι τώρα, Θεέ μου. Την Άνοιξη! Κάνε μου αυτή τη χάρη, για να προλάβω να βρω τον δρόμο που διαβαίνει κανείς στην αθανασία, πεθαίνοντας. Τόσα χρόνια ζωής μού έδωσες και όλα αυτά τα χρόνια μισούσα τον θάνατο, γιατί τον φοβόμουνα. Μόνο όταν μπορέσω να ταιριάξω τη Ζωή με τον Θάνατο θα λυτρωθώ και θα είμαι έτοιμος για να έρθω κοντά σου.»

Ένα βράδυ έβρεχε πάρα πολύ με αστραπές και βροντές, μια άγρια μπόρα ζοφερή, που σε τρόμαζε. Όταν ένας κεραυνός έπεφτε κοντά στο σπίτι, ο Παπαγιαννούλας ξυπνούσε, αλλά πάλι τον έπαιρνε ο ύπνος. Μάλλον λαγοκοιμόταν. Τη μέρα προσπαθούσε να εξοικειωθεί με τον θάνατο και τα κατάφερνε κάπως, αλλά το βράδυ, που το υποσυνείδητο κυριαρχούσε στο είναι του, δειλία, φόβος και απόγνωση έδιναν και έπαιρναν μέσα στα εφιαλτικά του όνειρα.

Ξαφνικά, μια μεγάλη αστραπή έλαμψε στον ουρανό και η βροντή ήταν φωνή, η φωνή του Θεού, που συνταίριαξε με το βουητό του μπουμπουνητού. «Την Άνοιξη θα είσαι κοντά μου», είπε η φωνή. Μετά από λίγο, ένας νέος κεραυνός έπεσε έξω από το σπίτι του και ξύπνησε και θυμήθηκε τα θεϊκά λόγια του ονείρου του. «Αυτό δεν ήταν όνειρο, ήταν όραμα», μονολόγησε ο προπάππους μου απευθυνόμενος στον εαυτό του.

Αναγάλλιασε η καρδιά του που πήρε την παράταση ζωής, όπως είχε ζητήσει. Σηκώθηκε, ήταν μεσάνυχτα και άναψε το καντήλι στο εικονοστάσι της κάμαρας. Άρχισε να διαβάζει την Ακολουθία του Μεσονυκτίου. Ο καιρός γαλήνεψε και αυτός και οι αστραπές και οι βροντές ακούγονταν πια από πολύ μακριά.

«Έξι μήνες στο χέρι μου είναι να τους κάνω έξι αιώνες και όχι κενό έξι λεπτών». Από εκεί και πέρα κάθε μέρα ο επερχόμενος θάνατος θα έδινε άλλη αξία στη ζωή του. Αυτούς τους έξι μήνες δεν μίλησε σε κανέναν για το «συμβάν». Φαίνεται ότι δεν ήθελε να αλλάξουν οι δικοί του συμπεριφορά απέναντί του σκεπτόμενοι τον θάνατο, όπως εκείνοι τον εννοούσαν.

Καθώς έφτανε η Άνοιξη, η καρδιά του έσφιγγε όλο και πιο πολύ. Την τελευταία βραδιά της ζωής του, ξύπνησε η νύφη του η Δέσποινα, και τον είδε να κλαίει με λυγμούς.

Το βράδυ που η συνείδηση κοιμάται και τα ηνία τα παίρνουν τα ένστικτα, που σαν τους καλικάτζαρους των Χριστουγέννων αλωνίζουν σε αυτή την άλογη, υποσυνείδητη και μυστήρια χώρα, η ύπαρξη αντιδρά στο να βυθιστεί στα σκοτάδια της απέραντης λήθης. Όταν ξυπνούσε, δεν άντεχε αυτό το βάρος κι έβρισκε λυτρωμό στο κλάμα. «Ο φόβος του θανάτου μας εξουσιάζει τυραννικά όλη μας τη ζωή και μας στερεί την ελευθερία μας, καθώς το μόνο που μας νοιάζει, είναι πώς να του ξεφύγουμε», σκεφτότανε την ημέρα.

Πατέρα, τι έπαθες, γιατί κλαις; Μπορώ να σε βοηθήσω σε κάτι; Του είπε η γιαγιά μου.
Όχι, κανείς δεν μπορεί να με βοηθήσει. Πήγαινε να κοιμηθείς. Αύριο θα μάθεις γιατί, απάντησε ο Παπαγιαννούλας.

Ήταν η οδύνη και η θλίψη του χωρισμού αυτών που ονομάζουμε σώμα και ψυχή ή, πιο απλά, θάνατο; Ήταν η νύχτα με το μαύρο της σκοτάδι να απλώνεται παντού - σημάδι του θανάτου - που εναλλάσσεται με τη μέρα; Όλη τη νύχτα ήταν αγκαλιά με τον πόνο, χωρίς να υπάρχει καμιά παρηγοριά.

Όταν η ψυχή και το σώμα αποχωρίζονται, κλαίνε, υποφέρουν, διαμαρτύρονται. Ο αποχωρισμός δεν είναι εύκολος. Αναλογίζομαι τον διάλογο που θα γίνεται:

Τόσα χρόνια, λέει το σώμα στην ψυχή, σε υπηρετούσα, με τις δικές μου αισθήσεις, τους δικούς μου παλμούς. Εγώ ήμουνα το υλικό μέρος του Εγώ μας, ο αδιάψευστος μάρτυρας του Είναι μας. Το πιο τίμιο και ειλικρινές κομμάτι του Εαυτού μας, γιατί το Σώμα ποτέ δεν ψεύδεται. Μέσα από μένα επικοινωνούσες με το θείο, απολάμβανες το φαγητό, τη μουσική, την ομορφιά, την αγάπη. Μαζί μου ήσουν ενσαρκωμένη. Χόρευες με τα πόδια μου και εκστασιαζόσουνα. Απολάμβανες την ηδονή που από μένα γνώρισες κι ένοιωθες ευτυχισμένη. Καμιά ομορφιά και καμιά ευτυχία δεν υπάρχει έξω από τον κόσμο των αισθήσεων και τώρα εσύ με εγκαταλείπεις, για να με φάνε τα σκουλήκια;

Λίγες ώρες ζωής του είχαν απομείνει του προπάππου μου και το σώμα του δεν το άντεχε. Τι και αν τον καλεί ο Θεός κοντά Του, τι και αν γίνεται ένα με το θείο, το Εγώ πεθαίνει. Γιατί το Εγώ είναι και σώμα και ψυχή μαζί. Αυτό είναι που πεθαίνει. Το σώμα και η ψυχή διασκορπίζονται στο σύμπαν, χωρίς αυτό.

Δεν σε εγκαταλείπω εγώ, εσύ μ’ εγκαταλείπεις γιατί εσύ είσαι το φθαρτό μέρος της ύπαρξής μας, απαντάει η ψυχή στο σώμα. Εγώ έδινα πνοή, μορφή και χρώμα στις αισθήσεις σου. Κι εγώ πονάω που σε αποχωρίζομαι. Κλαίω κι εγώ μαζί σου, γιατί με σένα είχα ταυτότητα, ενώ τώρα που σε χάνω, χάνω την ταυτότητά μας. Αυτή η ταυτότητα είναι που πεθαίνει. Μήτε συ μήτε γω. Εσύ θα είσαι ύλη και ενέργεια μαζί, «πυρ το αείζωον απτόμενον μέτρα και αποσβεννύμενον μέτρα», κι εγώ θα είμαι ένα με τον Λόγο, από όπου αντλούμε και οι δυο το νόημα για τη συνύπαρξή μας. Ο Λόγος υπάρχει, όταν υπάρχει σύμπαν. Λόγος και σύμπαν είναι μαζί. Είναι αυτό που συνεχώς μεταβάλλεται - και συγχρόνως αυτό που συγκρατεί και τα δυο ενωμένα - και θύμα αυτής της αλλαγής είναι και το Εγώ μας. Εσύ μου δίνεις την ύλη κι εγώ σου δίνω την αίσθηση της ύπαρξης. Γι’ αυτό και πονάμε με αυτόν τον αποχωρισμό. Όμως, αυτό που τώρα θα σου πω, δεν είναι παρηγοριά, ούτε για σένα, ούτε για μένα: ζωή και θάνατος είναι ένα και το αυτό! Κλάψε, κλάψε που με αποχωρίζεσαι, όπως κλαίω τώρα κι εγώ.

Ενοχές τον πιάσανε τον σοφό γέροντα στη σκέψη πως η αδυναμία του να ξεριζώσει τον φόβο και το πένθος που φώλιασαν μέσα του ισοδυναμούσαν με αχαριστία απέναντι στον δημιουργό του και στη χάρη που του δόθηκε να εισακουστούν οι προσευχές του για την παράταση της ζωής του. Η μόνη παρηγοριά για τη συνείδησή του ήταν πως ακόμη και στη ζωή του Χριστού δυο φορές αναφέρεται ο πόνος και το μαρτύριο του χωρισμού του σώματος από την ψυχή. Μια στο Όρος των Ελαιών, όταν προσευχόμενος παρακάλεσε τον Θεό και είπε: «Ἀπελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο» και τη δεύτερη φορά, τη στιγμή που άφηνε την τελευταία του πνοή στον σταυρό, όταν αναφώνησε «Θεέ, Θεέ, γιατί με εγκαταλείπεις», κάτι που μαρτυρούσε τον ύστατο στεναγμό του φθαρτού - συγχρόνως όμως και άφθαρτου για μας - σώματος.

Όλη τη νύχτα τα δάκρυα στέρεψαν για τον Παπαγιαννούλα και ήρθε το πρωί. Το τελευταίο χάραμα ξεπρόβαλε σιγά-σιγά και το ξεχείλισμα αυτής της θλίψης μετουσιώθηκε σε απόλαυση της ζωής, σε χαρά που θα ξαναβρισκόταν με τα αγαπημένα του πρόσωπα, αλλά και σε έναν απέραντο σεβασμό για τον Θάνατο. Εκείνο το χάραμα υποδέχτηκε τον θάνατο αντιμετωπίζοντάς τον μια για πάντα σαν το πιο φυσικό γεγονός κι ένιωσε ότι για μια στιγμή αναστήθηκε. Άλλαξε τη στάση του απέναντι σε αυτόν και άλλαξαν όλα μέσα του και γύρω του μονομιάς. Τον είδε σαν την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, σαν ένα γεγονός όχι απλώς αναμενόμενο και μοιραίο, αλλά σαν ένα αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής, που είχε την τύχη να ζήσει μέχρι τώρα. Και τότε ένιωσε απελευθερωμένος και, ταυτόχρονα, λυτρωμένος.

Πήγε στην Εκκλησία κι έκανε τον τελευταίο του όρθρο. Είχε από νωρίτερα πει στον ψάλτη να μην έρθει εκείνο το πρωινό. Ήθελε μόνος του να επικοινωνήσει με τον Θεό για τελευταία φορά μέσα από την ορθρική τελετουργία. Αύριο δεν θα είχε αυτή τη δυνατότητα, γιατί το Εγώ που κουβαλούσε θα έκλεινε τον κύκλο του. Κλείδωσε τον Ναό, για να είναι μόνος του με τον Θεό του.

Όταν τελείωσε ο όρθρος, έκανε έναν περίπατο πέρα στα περιβόλια, όπου υπήρχε μια μεγάλη βελανιδιά, που η ηλικία της μετρούσε πολλούς αιώνες. Πάμπολλες φορές τον είχε φιλοξενήσει κάτω από την πυκνή φυλλωσιά της, όπου καθόταν για να αγναντεύει μακριά και να στοχάζεται. Έτσι κι εκείνο το πρωινό, εκεί κάθισε μόνος να ξαποστάσει.

Άνοιξη ήταν, ένα πανηγύρι ζωής, η κυριαρχία του έρωτα ήταν παντού. Είχε επικοινωνήσει με τον Θεό, λίγο πριν στην εκκλησία, αλλά δεν Τον είχε δει έτσι με τα μάτια του, μέσα στη σιωπηλή και σκοτεινή γωνιά του ναού, τόσο ζωντανά, όπως Τον έβλεπε τώρα. Δεν είχε φανταστεί πως αυτό που θα έβλεπε κάνοντας περίπατο στην εξοχή, θα ήταν το χαμόγελο του Θεού, όπως δεν το είχε ποτέ ξαναδεί. Στα λουλούδια που ανθίζανε, στο βουητό των ζουζουνιών, στο κελάηδισμα των πουλιών, στη μουσική του νερού, που λαλούσε ζωηρά μέσα στο ρέμα. Τον είδε κοντά στον ζευγά που εκείνη την ώρα όργωνε τη γη απέναντι στην πλαγιά, στον χτίστη που έσπαζε τις πέτρες, για να κτίσει το σπίτι του στην άκρη του χωριού. Αν αύριο ζούσε ακόμη, εκεί κάτω από τη βελανιδιά θα έκανε τη λειτουργία. Αλλά δεν είχε χρόνο. Τι κρίμα στ’ αλήθεια να αντιλαμβάνεσαι ότι μερικά σπουδαία πράγματα τα συνειδητοποιείς όταν πια είναι αργά...

Σώμα και ψυχή απολάμβαναν μαζί την κάθε στιγμή. Σε λίγο θα χώριζαν οι δρόμοι τους και θα τον άφηναν, χωρίς να υπάρχει γι’ αυτόν δρόμος. Εκείνη τη στιγμή ανακάλυψε ο Παπαγιαννούλας κάτι συγκλονιστικό, κάτι που αγνοούσε τόσα χρόνια. Ένιωσε για πρώτη φορά στη ζωή του να διασχίζει την ίδια ώρα συγχρόνως δυο πανέμορφα μονοπάτια. Στο ένα έβλεπαν τα μάτια της ψυχής του και στο άλλο τα μάτια του σώματος. Τι μαγεία! Αλλά και τι παράλειψη, να μην το έχει ανακαλύψει νωρίτερα για να το ζει καθημερινά! Τι τραγικό λάθος να λέμε πως η Ζωή είναι ένα μονοπάτι! Δυο πόρτες έχει η ζωή, αυτό το ξέρουμε, όμως τα άγνωστα μονοπάτια που οδηγούν στην είσοδο και στην έξοδο είναι ταυτόχρονα δύο, μπλεγμένα το ένα με το άλλο...

Καθώς σηκώθηκε να φύγει, για να επιστρέψει στο σπίτι όπου τον περίμεναν οι δικοί του, μύρισε βαθειά το άρωμα της αιωνιότητας της βελανιδιάς κι έριξε το τελευταίο αποχαιρετιστήριο βλέμμα του. Ενώ σε όλη του τη ζωή έβλεπε μπροστά του αυτό το θεόρατο, αιωνόβιο δέντρο, τώρα που ο δικός του θάνατος πλησίαζε, διερωτήθηκε: «Πού να βρίσκεται άραγε το μυστικό της μακροβιότητας αυτού του δέντρου;». «Στο σπόρο του πρέπει να είναι», είπε μέσα του, θαυμάζοντας τον Θεό για το μεγαλείο που περικλείουν τα μικρά πράγματα.

Το πρωί, πριν φύγει για τον όρθρο, ο Παπαγιαννούλας είχε διαμηνύσει σε όλα τα μέλη της οικογένειάς του να μη λείψει κανείς τους από το μεσημεριανό τραπέζι και είχε ειδοποιήσει όλους τους στενούς συγγενείς να μαζευτούν το απόγευμα στον μεγάλο οντά του σπιτιού τους.

Θα σας ανακοινώσω κάτι σημαντικό. Να μη λείψει κανείς.

Μετά από αυτόν τον περίπατο, η θλίψη καταλάγιασε και η ειρήνη επανήλθε στην ψυχή του. Η συμφιλίωση με τον θάνατο τον έκανε να νιώσει για πρώτη φορά συνειδητά αυτό το σπάνιο αίσθημα, που είναι η απουσία λύπης και η απουσία χαράς. Ένα κενό γεμάτο σοφία, η πιο λυτρωτική εμπειρία.

Στο μεσημεριανό τραπέζι δεν έλειπε κανείς. Τώρα που το τέλος του έφτασε και για τον ίδιο, σφίχτηκε η καρδιά του, που έλειπε ο άλλος του ο γιος. Όμως μπροστά στη θέα των δικών του ανθρώπων είδε όλους τους εφήμερους θησαυρούς που αγωνίστηκε και πέτυχε στη ζωή του να αποκτούν νόημα, είδε με ευχαρίστηση το είναι του να ρέει μέσα στο αίμα των εγγονών του. «Μπορεί να σβήσω σε λίγο», σκέφτηκε, «αλλά, μέσα από σας δεν θα πεθάνω».

Δίπλα στο πιάτο του υπήρχε ένα καρβέλι ψωμί κι ένα ποτήρι νερωμένο, κόκκινο κρασί. Βουτούσε το ψωμί στο κρασί και απολάμβανε την τελευταία του μεταλαβιά. Το ήξερε πως σε λίγες ώρες οι αισθήσεις θα έσβηναν από τα μάτια της ζωής του και ποιος ξέρει τι να τον περίμενε...

Είχε αποχαιρετίσει με τον καλύτερο τρόπο εκείνο το πρωινό τούτο τον κόσμο και ήταν σίγουρος πως, το βράδυ που η νύχτα με το σκοτάδι θα άπλωνε τη μαύρη σκέπη της παντού, ένα αόρατο φως θα οδηγούσε την ψυχή του κοντά σε μια φωτεινή έξοδο, την ίδια στιγμή όμως και μια ζοφερή σκέψη διαπέρασε ταυτόχρονα τον νου του, μήπως και η ψυχή του θα ταξίδευε στης παντοτινής ανυπαρξίας το τρομακτικό σκοτάδι.

Έδιωξε όμως με δύναμη τη σκέψη του μακριά και αυτή ξεθώριασε μονομιάς. Τούτη την ώρα, που οι αισθήσεις του έγιναν νοερές οπτασίες για να ξεχυθούν στον ωκεανό της σιωπής, είδε ξανά τον Θεό μέσα στα υγρά μάτια των απογόνων του και μια απέραντη ευτυχία καθρεφτίστηκε στο βλέμμα του, που δεν άφηνε καμιά αμφιβολία στα αγαπημένα του πρόσωπα πως ο αφέντης της οικογένειας ήταν ευτυχισμένος. Η στιγμή του θανάτου είναι η υπέρτατη στιγμή της ζωής. Θυμήθηκε πως όταν ο Σωκράτης ήπιε το κώνειο και άρχισε σιγά-σιγά να παραλύουν τα πόδια του, μόλις πριν από το μεγάλο τέλος, είπε στον μαθητή του τον Κρίτωνα: «Χρωστάμε έναν κόκορα στον Ασκληπιό, να Του τον προσφέρετε, Κρίτωνα, να μην το αμελήσετε». Γιατί άραγε αυτή την ύστατη στιγμή ο Σωκράτης να ήθελε να ευχαριστήσει τον Ασκληπιό, τον θεό της υγείας και της θεραπείας; Φαίνεται ότι για τον φιλόσοφο εκείνη η στιγμή ήταν το τελευταίο βήμα στον δρόμο για την υπέρτατη θεραπεία! Την ίδια ευγνωμοσύνη ένιωθε και αυτός τώρα.

Το απόγευμα, όλοι οι συγγενείς ήταν συγκεντρωμένοι στον οντά. Ο αφέντης φάνηκε στο κελάρι με μια έκφραση στο πρόσωπο, που τούς θύμιζε άγιο, όπως αυτές των βυζαντινών αγιογραφιών. Ψηλός, επιβλητικός, με μια άσπρη γενειάδα, που έπεφτε μέχρι το στήθος του. Η ματιά του ήταν απόμακρη σαν τον γλυκό θάνατο και ζεστή από αγάπη για τους δικούς του, τις γνώριμες αδελφικές υπάρξεις, που τον συντρόφευαν τόσα χρόνια. Κάθισε στο κάθισμά του και όλοι τον κοιτούσαν περίεργα, με μια απορία στα μάτια, την ώρα που τους έλεγε:

Παιδιά μου, ήρθε ή ώρα να πω το τελευταίο αντίο, ήρθε η ώρα για να φύγω. Είχα ένα κάλεσμα από τον Θεό τον περασμένο Οκτώβρη, για να με πάρει μαζί Του. Ένιωσα πως δεν ήμουν έτοιμος να φύγω και ο θάνατος με τρόμαζε. Το Φθινόπωρο πάντα με γέμιζε μελαγχολία. Στη ζωή μου ονειρευόμουν να πεθάνω την Άνοιξη. Τότε που γιορτάζουμε τον θάνατο του Χριστού, αλλά και την ανάστασή του. Μόνο η Άνοιξη μπορεί να τα συνδυάσει αυτά τα δύο. Έξι μήνες ζήτησα παράταση από τον Θεό και μου την έδωσε. Χτες το βράδυ, ήρθε το κάλεσμα για μένα και είμαι έτοιμος να φύγω. Έξι μήνες πάλευα να συμβιβάσω τη ζωή με το τέλος της. Έκλαψα, ξενύχτησα πολλά βράδια, αλλά τελικά τα κατάφερα. Αυτό που κατάλαβα είναι να μην εχθρευόμαστε τον θάνατό μας, αλλά να γινόμαστε φίλοι του.

Σηκώθηκε από το κάθισμα αργά και τότε όλοι τους πετάχτηκαν σαν ελατήρια με δάκρυα στα μάτια. Σαν πατριάρχης έμοιαζε με εκείνη τη μακριά κατάλευκη γενειάδα του. Προχώρησε μπροστά στον καθένα, έκανε μια μετάνοια και μετά τον ασπαζόταν. Μόλις τελείωσε τον χαιρετισμό, τους ορμήνεψε μέχρι την επομένη το πρωί κανείς να μη μπει στο δωμάτιό του. «Θα κοιμηθώ, αλλά δεν θα ξυπνήσω, για να είμαι κοντά σας, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα».

Με αργό βηματισμό πλησίασε την πόρτα του οντά και, καθώς την άνοιγε, ξεπρόβαλαν οι απογευματινές αχτίνες του ήλιου - που εκείνη την ώρα ήταν στη δύση του - και εισέβαλαν από το μεγάλο παράθυρο με τις εκθαμβωτικές αποχρώσεις και τις λεπτές, πολύχρωμες ραβδώσεις τους. Έμοιαζαν σαν να συναγωνίζονταν η μια την άλλη, τη στιγμή που έδιναν στο διερχόμενο σώμα του τη μορφή ενός χρυσαφένιου ήσκιου, που έμοιαζε να βυθίζεται μαζί με το ηλιοβασίλεμα του αιώνιου ουρανού μέσα στην κάμαρα, όπως στο μυστήριο της Ανάληψης.

Τα βλέμματα όλων ήταν καρφωμένα στην τελευταία αυτή αυλαία της ζωής του, πλημμυρισμένα από δάκρυα και αγάπη. Κανείς τους δεν πήγε κείνο το βράδυ για ύπνο. Άναψαν όλα τα καντήλια και ο γιος του, ο Παπαβαγγέλης, διάβαζε τη μεσονύχτια ακολουθία και όλοι τους προσεύχονταν στον Θεό. Το πρωί τον βρήκαν με μια γλυκιά αγαλλίαση στο πρόσωπό του.

Αυτή η συγκλονιστική ιστορία είναι πέρα για πέρα αληθινή, όπως μου την αφηγήθηκαν ο παππούς μου και η μάνα μου, αλλά και όπως τη φιλτράρισα μέσα από την προσωπική μου ματιά και φιλοσοφία.

Η γιαγιά μου, η Δέσποινα, αναχώρησε από τη ζωή με παρόμοιο τρόπο. Στα βαθειά της γεράματα διαισθάνθηκε τον θάνατό της. Κάλεσε τα παιδιά της δύο μέρες πριν φύγει να τους το ανακοινώσει και άφησε τις τελευταίες της νουθεσίες.

Απόσπασμα από το βιβλίο "Στην κόψη του σπαθιού και του στοχασμού" του Αριστοτέλη Ράπτη

Επίκτητος

Ο θάνατος δεν είναι κάτι φοβερό, γιατί τότε θα ήταν και για τον Σωκράτη. Τον θάνατο τον κάνει φοβερό η ιδέα ότι είναι φοβερός.

Πλούταρχος

Πένθησε με μέτρο τους γνωστούς σου. Γιατί δεν έχουν πεθάνει, αλλά τον ίδιο δρόμο που όλοι αναγκαστικά θα περάσουμε, αυτοί τον πήραν πρώτοι.

Θαλής ο Μιλήσιος

Τίποτα δεν διαφέρει ο θάνατος από τη ζωή.

Αλμπέρτος Αϊνστάινt

Η ζωή και ο θάνατος συγχωνεύονται και δεν υπάρχει καμιά εξέλιξη ούτε προορισμός, υπάρχει μόνο το ΕΙΝΑΙ.

Καζαντζάκης

Ε' κακομοίρη άνθρωπε, μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάμματα κι εσύ βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην υποτέλεια! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις. Το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα είναι πολύ αργά. Ας ανασκουμπωθούμε εμείς που το ξέρουμε ας σύρουμε μπορεί να μας ακούσουν!!!!!

Φρίντιχ Νίτσεt

Πεθαίνοντας θα προσφέρω στους ανθρώπους τα πιο πλούσια δώρα μου. Αυτό έμαθα απ' τον ήλιο, που όταν δύει είναι τόσο λαμπρός και με τους ανεξάντλητους θησαυρούς του βυθίζεται στη θάλασσα, έτσι που κάνει τον φτωχό ψαρά να κωπηλατεί με χρυσωμένα κουπιά.

Σοπενχάουερ

Ο θάνατος είναι το δαιμόνιο που εμπνέει, ο μουσηγέτης της φιλοσοφίας. Χωρίς αυτόν, δύσκολα θα μπορούσε να φιλοσοφήσει ο άνθρωπος.

Σκληβανιώτης

Προσχήματα

Μην εκφοβίζετε τον νεκρό
με τα μαύρα φορέματά σας
τις οιμωγές σας
και τις εκκρίσεις των ματιών σας.
Αυτός απέδρασε από τον φόβο.
Γιατί ταράζετε
της ανυπαρξίας του τη γαλήνη;
Και είναι μάλλον άκομψο
να λυπάστε για τον εαυτό σας
με πρόσχημα τον θάνατό του.

Άγνωστος

Η Ζωή ρωτάει τον Θάνατο: - Γιατί οι άνθρωποι αγαπούν εμένα και μισούν εσένα. Και ο Θάνατος απαντάει: - Γιατί εσύ είσαι ένα όμορφο ψέμα κι εγώ μια οδυνηρή αλήθεια.